Ονομασία και σύντομο ιστορικό

Το Ιπποφαές (Hippophae L. ή sea-buckthorn στα αγγλικά) είναι φυλλοβόλος θάμνος που ανήκει στην οικογένεια των Ελαιαγνοειδών. Έχει πυκνά, σκληρά και πολύ ακανθώδη κλαδιά. Τα φύλλα του είναι ανοιχτόχρωμα αργυροπράσινα, λογχοειδή, μήκους 3–8 cm και πλάτους λιγότερο από 7 mm. Είναι δίοικο φυτό, με ξεχωριστά αρσενικά και θηλυκά φυτά. Το αρσενικό παράγει καφέ άνθη, τα οποία παράγουν γύρη προς γονιμοποίηση με τη βοήθεια του αέρα (ανεμόφιλο ή ανεμόγαμο φυτό).

Το ιπποφαές είναι από τα αρχαιότερα φυτά της γης και προηγείται κατά πολύ της εποχής των παγετώνων. Αυτοφύεται σε μορφή θάμνου στην ευρύτερη περιοχή της Ευρασίας. Η ονομασία στα λατινικά του γένους Hippophae προέρχεται από τις λέξεις ίππος< ίππ(ο)-(άλογο) + -φαές, ουδ. του -φαής<φάος (φως, λάμψη), άρα σημαίνει φωτεινό, λαμπερό άλογο. Πράγματι, στις εκστρατείες του Μεγάλου Αλεξάνδρου παρατηρήθηκε ότι τα άρρωστα και τραυματισμένα άλογα θεραπεύονταν τρώγοντας τα φύλλα και τους καρπούς του φυτού και άρχιζε να γυαλίζει το τρίχωμα τους. Έτσι άρχισαν να το χρησιμοποιούν και οι στρατιώτες του, μαζί με τον ίδιο για να είναι πιο ισχυροί στις εκστρατείες.

Θρεπτική αξία Ιπποφαούς

​

Στον κατάλογο των φυτών με γνωστές στη σύγχρονη επιστήμη φαρμακευτικές ιδιότητες, το ιπποφαές κατέχει μια από τις πιο διακεκριμένες θέσεις καθώς περιέχει πάνω από 15 υπέρ αντιοξειδωτικές ουσίες και θεωρείται η τέλεια υποστήριξη σε πολλές θεραπείες. Πιο συγκεκριμένα: 

​

• Το επίπεδο βιταμίνης C είναι υψηλότερο από αυτό των πορτοκαλιών (περίπου 800 mg ανά 100 gr για το Ιπποφαές σε σύγκριση με 53.2 mg ανά 100 gr για το πορτοκάλι).

• Περιέχει 190 βιοενεργά συστατικά από τα οποία 106 είναι στο έλαιο.

• Περιέχει σίδηρο, χλωροφύλλη, λυκοπένιο, ζεαξανθίνη, ασταξανθίνη, β-καροτίνη, σελήνιο, χρώμιο, όλο το σύμπλεγμα της βιταμίνης Β και πλήθος άλλων συστατικών.

• Η περιεκτικότητα σε βιταμίνη Ε (δ-άλφα-tocopherol) είναι 200% υψηλότερη από το έλαιο σίτου, 900% υψηλότερη από το έλαιο καλαμποκιού και 3500% υψηλότερη από το έλαιο σόγιας. Το δ-α-tocopherol είναι η πιο ισχυρή μορφή βιταμινών Ε.

• Περιέχει το β-σιτοστερόλ, που είναι 3000% πιο δυνατό στην διάσπαση των λιπών από τη χολίνη.

• Περισσότερο από το 90% των συνολικών λιπαρών οξέων είναι ακόρεστα. Το έλαιο του ιπποφαούς περιέχει (17-20%) ω-3, (28-30%) ω-6, (36-40%) ω-9 και ω-7. 

• Έχει εξαιρετική συγκέντρωση σε κάλιο. Το έλαιο του ιπποφαούς δεν περιέχει τα μέταλλα που είναι επιβλαβή στο σώμα.

• Περιέχει όλα τα αμινοξέα.

Οφέλη στην υγεία

Γενικά μπορούμε εν συντομία να αναφέρουμε τις εξής ευεργετικές επιδράσεις του ιπποφαούς στον ανθρώπινο οργανισμό.

• Σαν φάρμακο επείγουσας ανάγκης σε περιπτώσεις πληγών και εγκαυμάτων.

• Εναντίον των καρδιαγγειακών νοσημάτων.

• Εναντίον του εκζέματος, δερματίτιδας, αλλεργίας κλπ.

• Εναντίον των φλογώσεων των εσωτερικών επιφανειών των κοιλοτήτων του ανθρώπου.

• Εναντίον δερματικών στιγμάτων.

• Σαν διατροφικό συμπλήρωμα ιδίως σε περιπτώσεις στρες ή νευρικής ανορεξίας, αναρρώσεως κλπ.

• Ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.

• Tέλος,  το έλαιο του έχει μια θεραπευτική αποτελεσματικότητα στον αποχρωματισμό δερμάτων, στις φακίδες, ενάντια της πρόωρης γήρανσης, στη σκλήρυνση του δέρματος, στην απολέπιση, στην ακμή και στην επαναλαμβανόμενη δερματίτιδα.

​

Χρήσεις

Το ιπποφαές είναι ένα από τα ελάχιστα είδη φυτών του οποίου χρησιμοποιούνται όλα τα μέρη, όπως είναι: οι καρποί, τα φύλλα, ο φλοιός, οι βλαστοί, οι σπόροι, το ξύλο και το ριζικό του σύστημα. Οι χρήσεις του ιπποφαούς είναι πολυάριθμες και τις κυριότερες συνοπτικά μπορούμε να τις κατατάξουμε στις εξής κατηγορίες:

• Φρέσκος ή αποξηραμένος καρπός.

• Παραγωγή χυμών, πλούσιων σε βιταμίνες.

• Αλκοολούχα ποτά, όπως είναι διάφορα λικέρ, απεριτίφ, κρασιά, κλπ.

• Το έλαιο του Ιπποφαούς που προέρχεται από τους σπόρους του, είναι πολύ πλούσιο σε βιταμίνες (C, Ε, Α, Β1, Β2, F, Κ, Ρ), τοκοφερόλες, φλαβονοειδή, πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, φυτοστερόλες, σάκχαρα, κλπ. Όλες αυτές οι ουσίες έχουν πολύτιμες φαρμακευτικές ιδιότητες για εσωτερική ή εξωτερική χρήση.

• Οι τοπικές εφαρμογές του ελαίου του Ιπποφαούς, είναι κατάλληλες για την αντιμετώπιση των ερεθισμών του δέρματος, δερματίτιδων, εκζεμάτων κλπ.

• Τα αποξηραμένα φύλλα του ιπποφαoύς μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρασκευή ροφημάτων, όπως τσάι.Τέλος, είναι πλούσια σε πολυακόρεστα λιπαρά, εδώδιμες ίνες, πρωτεΐνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και υδατάνθρακες. Αναλυτικά τα 100gr αποξηραμένων φύλλων ιπποφαούς περιέχουν: Λιπαρά, κορεσμένα 2,9g, μονοακόρεστα 0,8g, πολυακόρεστα 6,1g, υδατάνθρακες 26g, εδώδιμες ίνες 34g και πρωτεΐνες 16g.

• Τα φύλλα, οι νεαροί βλαστοί και η πούλπα των καρπών μετά την επεξεργασία της, μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν ζωοτροφή των αγροτικών ζώων.

​Βιβλιογραφικές αναφορές

1. Subhuti Dharmananda. «Sea buckthorn». Institute of Traditional Medicine. Portland, Oregon.

2. Alam Zeb (2004). «Chemical and nutritional constituents of sea buckthorn juice». Pakistan Journal of Nutrition 3.2: σσ. 99-106. doi:10.3923/pjn.2004.99.106.

3. Food Composition Databases. United States Department of Agriculture.

4. V. Singh και R.K. Gupta RK (2004). Seminar on Sea buckthorn. A resource for environment, Health and Economy. New Delhi: Directorate of Life Sciences.